Update
Geachte heer/mevrouw,
Bijgaand treft u een nieuwe PS Update aan. Klik hier om de pdf vanaf de website te downloaden.
Zomervakantie
Graag attenderen wij u erop dat de PS Updates-nieuwsbrief in verband met de zomervakantie vanaf heden tweewekelijks wordt verstuurd. Met ingang van 26 augustus a.s. ontvangt u de nieuwsbrief weer wekelijks.
Annotatie
Graag wijzen wij u op de volgende verschenen annotatie:
Annotatie mr. F.M. (Femke) Ruitenbeek-Bart: Geen immaterile schadevergoeding wegens streng detentieregime.
Van aantasting in de persoon op andere wijze (art. 6:106 onder b BW) kan ook sprake zijn buiten aanwezigheid van geestelijk letsel. Anders dan het Blauw oog-arrest suggereerde, zijn deze gevallen niet te duiden als uitzondering op het uitgangspunt dat sprake moet zijn van geestelijk letsel, maar als een autonome categorie van persoonsaantastingen. Of daarvan sprake is, hangt af van de aard en de ernst van de normschending en van de gevolgen daarvan voor de benadeelde. De enkele schending van een fundamenteel recht is evenwel onvoldoende om van een dergelijke persoonsaantasting te kunnen spreken. De annotatie bespreekt het arrest van de Hoge Raad (PS 2019-0469) tegen de achtergrond van de conclusie van advocaat-generaal Hartlief en signaleert enkele uitspraken waarin al aan het EBI-arrest gerefereerd is. De annotatie kunt u hier lezen.
Nieuws
De afgelopen week verschenen verschillende nieuwsberichten. Deze zijn op frequente tijden te lezen op de website.
Afhandeling schade door gaswinning in Groningen wordt volledig publiek.
De blootstelling aan ultrafijn stof rond Schiphol kan kortdurend effect hebben op de gezondheid, blijkt uit onderzoek van het RIVM.
Rechtspraak
Graag wijzen wij u op de sinds de vorige nieuwsbrief verschenen uitspraken, welke zijn opgenomen onder aan deze nieuwsbrief. Wij lichten de volgende uitspraken hier voor u uit.
Mag een hoger smartengeld worden gevorderd in een civiele zaak nadat er in de strafzaak al over is beslist?
De zaak gaat om schadevergoeding na mishandeling door de echtgenoot. De rechter (PS 2019-0893) oordeelt als volgt. Uit de wettekst, uit de toelichting daarbij en uit de commentaren kan niet worden afgeleid dat iedere vordering van een benadeelde partij in het strafproces als een voorwaardelijke vordering moet worden gezien, dan wel als een voorschot op de totale schade. Uit artikel 361 Sv volgt dat, indien de strafrechter oordeelt dat de vordering een onevenredige belasting legt op het strafproces, de benadeelde (deels) in zijn vordering niet-ontvankelijk wordt verklaard. Dat betekent dat de benadeelde het niet-ontvankelijk verklaarde deel van zijn vordering aan de burgerlijke rechter mag voorleggen. Uit het door eiseres ingevulde formulier tot voeging blijkt dat zij haar vordering tot betaling van immaterile schade niet heeft ingediend als voorschot op de nog nader te begroten schade. Uit het strafvonnis volgt zonneklaar dat de gehele door eiseres ingediende vordering tot vergoeding van haar immaterile schade van 31.785 bedroeg. Zij heeft geen voorbehoud gemaakt om dit deel van haar schade nader te begroten. Slechts voor het niet toegewezen gedeelte ( 26.785) kan eiseres dus haar vordering aan de burgerlijke rechter voorleggen. Voor zover zij nu een hoger bedrag wenst te vorderen, zal dat meerdere moeten worden afgewezen.
Groningse aardbevingsschade en smartengeld.
Schade door bodembeweging als gevolg van gaswinning. Waardedaling agrarisch onroerend goed. Eisers vorderen naast materile schadevergoeding, NAM te veroordelen tot betaling van 150.000 bij wege immaterile schadevergoeding. Aan die vordering ligt het volgende ten grondslag. Eiser 1 en zijn echtgenote lijden enorm door de schade die de gaswinning met zich heeft gebracht en de wijze waarop NAM omgaat met de schadeafhandeling. Eiser 1 en zijn echtgenote hebben jarenlang moeten wachten op uitsluitsel van de kwaliteitscommissie, waarvoor de NAM verantwoordelijk is. Eiser 1 heeft hartklachten gekregen en deze klachten vloeien rechtstreeks voort uit het feit dat hij zich geconfronteerd ziet met schade, alsook met een uiterst trage afhandeling van deze schade. Er is sprake van ernstig gederfde levensvreugde en de angst dat eiser 1 het loodje zal leggen. De rechtbank (PS 2019-0878) is van oordeel dat niet aan de stelplicht is voldaan. Eiser 1 heeft ervoor gekozen zijn gestelde schade aan te melden voor beoordeling binnen de Pilot Waardedaling Agrarische Bedrijfspanden. Waarom de lange duur van dat traject aan NAM moet worden toegerekend, heeft eiser 1 niet anders gemotiveerd dan met de stelling dat de deskundigen hulppersonen van NAM zijn waarvoor NAM aansprakelijk is. Het is hoe dan ook eiser 1s eigen keus geweest mee te (blijven) doen aan de pilot. De nu geponeerde stellingen zijn tevens verre van toereikend om te kunnen komen tot het oordeel dat en in welke mate sprake is van hartfalen en al helemaal om te kunnen vaststellen dat schadeafhandeling door NAM de oorzaak is van dat hartfalen. De rechtbank wijst de vordering die ziet op immaterile schade af.
Eigen schuld passagier die in taxi opstaat, valt en letsel oploopt?
Een passagier van een taxibusje gaat tijdens de rit lopen en komt, als de chauffeur hard remt, met haar schouder tegen het dashboard ten val, met een wervelfractuur tot gevolg. De passagier stelt het taxibedrijf aansprakelijk voor haar letselschade. Het taxibedrijf heeft haar beroep op artikel 8:1148 lid 1 BW (overmacht) onvoldoende onderbouwd. Het beroep op die bepaling faalt dan ook, aldus het hof (PS 2019-0881). Het bedrijf heeft ook aangevoerd dat sprake is van eigen schuld. Uit artikel 8:1155 BW volgt dat stelplicht en bewijslast van het beroep op eigen schuld, net als bij een beroep op artikel 6:101 BW, op de vervoerder rusten. Uit de wetsgeschiedenis wordt niet duidelijk hoe artikel 8:1155 BW zich verhoudt tot artikel 6:101 BW. In de literatuur wordt aangenomen dat artikel 8:1155 BW in zoverre niet aan artikel 6:101 BW derogeert, dat net als bij artikel 6:101 BW de schade eerst wordt verdeeld in evenredigheid met de mate waarin de aan ieder toe te rekenen omstandigheden tot de schade hebben bijgedragen en dan wordt beoordeeld of een andere verdeling dient plaats te vinden wegens de uiteenlopende ernst van de gemaakte fouten of andere omstandigheden van het geval. Het hof zal van deze maatstaf uitgaan. Derhalve wordt aan het bedrijf een bewijsopdracht gegeven.
Inzenden eigen rechtspraak
Beschikt u zelf over een nog niet gepubliceerde uitspraak die relevant is voor de personenschadepraktijk en rechtsontwikkeling, klik dan hier om de geanonimiseerde uitspraak in te zenden. Wij stellen dat erg op prijs.
Vragen of opmerkingen
Mocht u vragen of opmerkingen hebben over deze nieuwsbrief, dan kunt u mailen naar ps.updates@law.eur.nl.
Met vriendelijke groet,
Siewert Lindenbergh, Ilona van der Zalm Janou Kempkes
PS Updates
Hoge Raad
- Hoge Raad Burgerlijk procesrecht. In gevallen waarin de door het hof gelaste comparitie mede is benut om partijen in de gelegenheid te stellen hun stellingen toe te lichten, dient de comparitie (in een zaak die in meervoudige samenstelling wordt beslist) in beginsel te worden gehouden ten overstaan van de drie raadsheren die de beslissing zullen nemen. Van deze regel kan worden afgeweken door tijdig vóór de comparitie schriftelijk of elektronisch aan partijen mee te delen dat zij gelegenheid hebben om te verzoeken dat de comparitie wordt gehouden ten overstaan van de drie raadsheren die de beslissing zullen nemen. In dit geval moet in cassatie ervan worden uitgegaan dat bedoelde voorafgaande mededeling niet aan partijen is gedaan. 24-05-2019
- Hoge Raad Onrechtmatige overheidsdaad na identiteitsfraude. Toepassing maatstaf die volgt uit het arrest X./Staat. Vergoeding van immateriële schade wegens aantasting van de persoon op andere wijze terecht afgewezen volgens de procureur-generaal. De conclusie strekt tot verwerping van het cassatieberoep. 24-05-2019
Hof
- Gerechtshof Den Haag Het hof is van oordeel dat prejudiciële vragen aan de Hoge Raad moeten worden gesteld naar aanleiding van onzekerheden over de aan te leggen maatstaf bij een schadevergoedingsvordering jegens de Staat na vrijspraak en de verhouding tussen het onschuldcriterium en de onschuldpresumptie van artikel 6 EVRM. 25-06-2019
- Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden Passagier van taxibusje gaat tijdens de rit lopen en komt ten val. De passagier stelt het taxibedrijf aansprakelijk voor zijn letselschade. Anders dan de kantonrechter verwerpt het hof het door de vervoerder gedane beroep op overmacht, vanwege onvoldoende onderbouwing. Ten aanzien van het beroep op eigen schuld wordt een bewijsopdracht gegeven. Maatstaf artikel 8:1155 BW, verhouding tot artikel 6:101 BW. 18-06-2019
- Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden Zorgplicht Holland Casino. Appellant heeft onvoldoende concrete feiten en omstandigheden aangevoerd om het oordeel te rechtvaardigen dat sprake was van gedragingen of uitlatingen waaruit redelijkerwijs viel op te maken dat appellant zijn wil niet in vrijheid kon bepalen, zoals in de Beschikking Casinospelen 1996 bedoeld. Ook rechtvaardigen zijn stellingen niet het oordeel dat Holland Casino door hem de toegang niet te ontzeggen, haar zorgplicht heeft geschonden. 18-06-2019
- Gerechtshof Den Haag Strafrecht. Slachtoffers zijn ’s nachts overvallen op de openbare weg en bedreigd met nepvuurwapens. De benadeelde partijen hebben door het handelen van de verdachte rechtstreeks schade geleden, doordat zij zijn aangetast in hun persoon. Evenals de rechtbank, overweegt het hof dat in verband met de bijzondere ernst van de normschending en de gevolgen daarvan voor de slachtoffers het bewezen verklaarde feit een ernstige inbreuk op een fundamenteel recht (in casu het zelfbeschikkingsrecht en de lichamelijke integriteit) van de slachtoffers vormt dat dit in zichzelf als aantasting van de persoon op andere wijze als bedoeld in artikel 6:106 aanhef en sub b BW dient te worden beschouwd. € 1.000 immateriële schadevergoeding voor ieder. 13-12-2018
Rechtbank
- Rechtbank Overijssel Rectificatie. De rechter oordeelt dat een Twentse zakenman een rectificatie moet plaatsen in dagblad Tubantia, Het Brabants Dagblad en in Quote. Daarin moet staan dat hij zijn ex-vriendin en oud-bestuurder van enkele bv’s en holdings in die media ten onrechte heeft beschuldigd dat haar communicatie met de AIVD de aanleiding is geweest voor de inval van de FIOD bij een groot bouwbedrijf. Daar is namelijk geen bewijs voor. 25-06-2019
- Rechtbank Rotterdam Verzoek van Julio Poch om getuigen te mogen horen (deels) toegewezen. Poch wil getuigen doen horen in verband met zijn voornemen om een civiele procedure tegen de Nederlandse Staat te starten waarin hij een schadevergoeding zal vorderen. Volgens Poch heeft de Staat onrechtmatig gehandeld jegens hem door onder meer te bewerkstelligen dat hij in Argentinië is vervolgd in verband met zijn vermeende betrokkenheid bij de zogenoemde dodenvluchten. Onder meer voormalig minister van Justitie Hirsch Ballin en voormalig algemeen directeur van Transavia Meijer zullen als getuigen worden gehoord. Het verzoek om voormalig minister van Buitenlandse Zaken Verhagen en een voormalig vicepresident van de Rechtbank Den Haag te mogen horen is afgewezen. 24-06-2019
- Rechtbank Den Haag Onrechtmatige uitlatingen over zorgtehuis door familie van een patiënt die tot haar overlijden in dit tehuis verbleef. De voorzieningenrechter is van oordeel dat in dit geval het recht op eerbiediging van de persoonlijke levenssfeer zwaarder weegt dan het recht op vrijheid van meningsuiting. 21-06-2019
- Rechtbank Noord-Nederland Eiser vordert ruim € 1.000.000 van NAM, in verband met schade die hij stelt te hebben geleden als gevolg van door gaswinning geïnduceerde bodembewegingen. Ook vordert eiser smartengeld van € 25.000. De rechtbank heeft als eis gesteld dat eiser(s) voldoende moeten onderbouwen dat in hun geval sprake is van een ernstige schending van hun fundamentele recht op ongestoord woongenot die tot een aantasting van de persoon op andere wijze leidt. Niet voldaan aan de bewijseisen zoals die voortvloeien uit het antwoord op een prejudiciële vraag over smartengeld en aardbevingsschade (ECLI:NL:PHR:2019:496 en ECLI:NL:PHR:2019:497). 19-06-2019
- Rechtbank Noord-Nederland Schade door bodembeweging na gaswinning in Groningen. Vordering van € 150.000 smartengeld wegens trage afwikkeling schadeclaims en volgens eiser daaruit voortvloeiende hartklachten. Eiser heeft niet voldaan aan zijn stelplicht. Het hartfalen en het causaal verband tussen het hartfalen en de schadeafwikkeling is onvoldoende onderbouwd. 19-06-2019
- Rechtbank Oost-Brabant Arbeidsrecht. Arbeidsongeval. Werknemer struikelt tijdens renovatiewerkzaamheden op een trap. Zorgplicht werkgever van artikel 7:658 BW. Aansprakelijkheid op grond van artikel 7:658 lid 4 BW jegens (ingehuurde) arbeidskracht van een onderaannemer. Bewijsopdracht aan de hoofdaannemer dat de constructie van de trap, inclusief de trapleuning, zodanig was dat deze geen gevaar opleverde voor personen die daarvan gebruikmaakten. 19-06-2019
- Rechtbank Rotterdam Deelgeschilprocedure. Zwaar verkeersongeval (frontale botsing) met ernstig letsel tot gevolg. Gezondheidsklachten zijn het gevolg van het ongeval, maar op basis van deskundigenrapporten staan zij onvoldoende in relatie tot haar (volledige) arbeidsongeschiktheid. Nadere bewijslevering is nodig, doch daarvoor leent een deelgeschilprocedure zich niet. 18-06-2019
- Rechtbank Overijssel Strafrecht. Slachtoffer is vermoord. De rechtbank stelt vast dat de moeder, vader en zwager van het slachtoffer op de plaats delict aanwezig zijn geweest, maar het slachtoffer daar niet hebben kunnen zien. Voorts stelt de rechtbank vast dat alle nabestaanden het overleden slachtoffer in het ziekenhuis hebben gezien. Echter, hoe ingrijpend de gewelddadige dood ook is, onder deze omstandigheden – te weten de confrontatie met hun levenloze familielid in het ziekenhuis – is naar het oordeel van de rechtbank geen sprake van de situatie dat sprake is van het op directe wijze geconfronteerd zijn met de ernstige gevolgen van dit misdrijf en de omstandigheden waaronder het heeft plaatsgevonden. Onder deze omstandigheden kan geen vergoeding van shockschade aan de benadeelden worden toegekend. 18-06-2019
- Rechtbank Midden-Nederland Arbeidsongeschiktheidsverzekering. Eiser heeft zich als trainer/adviseur ziek gemeld wegens psychische klachten (depressie, paniekstoornis). De verzekeraar heeft geweigerd uit te keren, omdat eiser bij het sluiten van de verzekering klachten verzwegen heeft. De vordering van de verzekeraar tot terugbetaling van de uitkering wordt gehonoreerd. 06-06-2019
- Rechtbank Gelderland Arbeidsrecht. Werkgeversaansprakelijkheid ex art. 7:658 BW. Causaal verband gezondheidsklachten aan schouder van meubelstoffeerder en arbeidsomstandigheden te onbepaald. Beroep op arbeidsrechtelijke omkeringsregel wordt afgewezen. 05-06-2019
- Rechtbank Midden-Nederland Mishandeling door echtgenoot. Schadevergoeding. Mag een hoger smartengeld worden gevorderd in een civiele zaak nadat er in de strafzaak al over is beslist? Indien de vordering in de strafzaak zonder voorbehoud is ingesteld, luidt het antwoord op deze vraag ‘nee’. 23-05-2019
- Rechtbank Overijssel Onrechtmatige daad. Seksuele handelingen door gedaagde dienen te worden aangemerkt als onrechtmatig jegens eiser. Voor de daardoor ontstane (psychische) schade is gedaagde aansprakelijk. Mate waarin de aan gedaagde toe te rekenen omstandigheden tot de schade hebben bijgedragen is, rekening houdende met alle omstandigheden, waaronder de persoonlijkheidsstructuur van eiser, vastgesteld op tachtig procent van de schade. De rechtbank wijst € 10.000 immateriële schadevergoeding toe. Ook een bedrag voor het verlies aan arbeidsvermogen wordt toegewezen. 24-04-2019
- Rechtbank Noord-Holland Deelgeschil letselschade bij arbeid. Ontvankelijkheid deelverzoek aanvullende deskundigenrapportage. Tegenverzoek door verweerster (geschil afdoen met een geldsom) niet-ontvankelijk omdat mogelijke toewijzing daarvan een einde aan het geschil zou maken (r.o. 4.2). 23-01-2019
Antillen
- Gemeenschappelijk Hof van Justitie van Aruba, Curaçao, Sint Maarten en van Bonaire, Sint Eustatius en Saba Strafrecht. Het medeplegen van een gewapende woningoverval met de dood ten gevolge. Aan beide benadeelden komt shockschadevergoeding toe. Bij echtgenote en kind is een hevige emotionele schok teweeggebracht door de confrontatie met de directe gevolgen van de gewelddadige overval waarbij hun echtgenoot dan wel vader is doodgeschoten. Dat heeft geleid tot geestelijk letsel in de vorm van een in de psychiatrie erkend ziektebeeld. Toewijzing NAf 20.000. 18-04-2019
- Gemeenschappelijk Hof van Justitie van Aruba, Curaçao, Sint Maarten en van Bonaire, Sint Eustatius en Saba Een lab-uitslag is door een huisartspraktijk niet aan geïntimeerde doorgegeven tot het moment dat geïntimeerde zich opnieuw bij de praktijk meldde. Toen bleek dat de uitslag zich in het kantoor van de assistente van de huisarts bevond. De uitslag was van dien aard dat geïntimeerde direct is doorverwezen naar een nefroloog, waarna hij op diezelfde dag is opgenomen en nierdialyses heeft ondergaan. Het Gemeenschappelijk Hof concludeert dat hoezeer de fout binnen de praktijk van appellant tot ernstige risico’s met (mogelijk) dramatische gevolgen heeft geleid, er onvoldoende gronden zijn om appellant tuchtrechtelijk een verwijt te maken. 19-02-2019